బాలకాండ
పందొమిదవ సర్గము
( విశ్వామిత్రుడు యజ్ఞసంరక్షణార్థమై శ్రీరాముని పంపమని అడుగుట)

తచ్ఛ్రుత్వా రాజసింహస్య వాక్యం అద్భుతవిస్తరమ్ |
హృష్టరోమా మహాతేజా విశ్వామిత్రోsభ్యభాషత ||

తా|| ఆ రాజసింహునియొక్క అద్భుత మైన వాక్యములను విని పులకితగాత్రుడై మహాతేజోవంతుడగు విశ్వామిత్రుడు ఇట్లు పలికెను.

సదృశం రాజశార్దూల తవైతద్భువి నాన్యథా |
మహావంశ ప్రసూతస్య వసిష్ఠవ్యపదేశినః ||
యత్తు మే హృద్గతం వాక్యం తస్య కార్యస్య నిశ్చయమ్ |
కురుష్వ రాజశార్దూల భవ సత్య ప్రతిశ్రవాః ||

తా|| 'ఓ ! రాజశార్దూలా ! నీవు మహావంశములో జన్మించినవాడవు, వశిష్ఠమహాముని ఉపదేశము పొందినవాడవు. కనుక నీవు ఇట్లు మాట్లాడుట యుక్తమే. నేను సంకల్పించిన కార్యమును చెప్పెదను. ఓ రాజశార్దూలా! దానిని ఆచరింపుము. నీవు ఆడినమాటకు బద్ధుడవు అగుము.'

అహం నియమమాతిష్ఠే సిద్ద్యర్థం పురుషర్షభ |
తస్య విఘ్నకరౌ ద్వౌ తు రాక్షసౌ కామరూపిణౌ ||
వ్రతేమే బహుశశ్చీర్ణే సమాప్త్యాం రాక్షసావిమౌ |
మారీచశ్చ సుబాహుశ్చ వీర్యవంతౌ సుశిక్షితౌ ||
సమాంసరుధిరౌఘేణ వేదిం తా మభ్యవర్షతామ్ |
అవధూతే తథాభూతే తస్మిన్ నియమనిశ్చయే ||
కృతశ్రమో నిరుత్సాహః తస్మాద్దేశాదపాక్రమే |
న చ మే క్రోధముత్స్రష్టుం బుద్ధిర్భవతి పార్థివ |
తథా భూతాహి సా చర్యా న శాపస్తత్ర ముచ్యతే ||

తా|| 'నేను ఒక లక్ష్య సిద్ధి కోసము నియమములను ఆచరిస్తున్నాను . వానిని కామరూపులగు ఇద్దరు రాక్షసులు విఘ్నములు కలిగిస్తున్నారు. నా వ్రతము సంపూర్ణమగుచుండగా సుశిక్షుతులు పరాక్రమవంతులు అగు మారీచుడు సుబాహుడు అను రాక్షసులు ఇద్దరూ మాంసఖండములను యజ్ఞవేదికపై వర్షించుచున్నారు. ఈ విధముగా నియమనిష్ఠలతో ఆచరింపబడుచున్న యజ్ఞము విఫలమగుచున్నది. శ్రమయంతయూ వృథాఅగుచున్నది. ఉత్సాహము కోలుపోయి అచటినుండి ఇచటికి వచ్చినాను. ఓ పార్థివా! వారు విఘ్నములు కలిగించుచున్ననూ వారి పై క్రోథము ప్రకటించుట గాని శాపమిచ్చుటగాని యజ్ఞదీక్షలో నున్న నాకు తగదు కదా !'

స్వపుత్రం రాజశార్దూల రామం సత్యపరాక్రమమ్ |
కాకపక్షధరం శూరమ్ జ్యేష్ఠం మే దాతుమర్హసి |
శక్తో హ్యేష మయాగుప్తో దివ్యేన స్వేన తేజసా ||
రాక్షసా యే వికర్తారః తేషామపి వినాశనే |
శ్రేయశ్చాస్మై ప్రదాస్యామి బహురూపం న సంశయః ||

తా|| ' ఓ రాజశార్దూల ! జ్యేష్ఠుడు సత్యపరాక్రమము గలవాడు , కాకపక్షధరుడు , శూరుడు అయిన నీ జ్యేష్ఠ పుత్త్రుని నాకు సహాయముగా ఇమ్ము. అతడు నా అధ్వర్యములో తన దివ్యమైన తేజో ప్రభావముతో దుష్ఠకర్మలను ఆచరించు ఆ రాక్షసులని నాశనము చేయగలడు. అతనికి అనేకవిధములుగా శ్రేయస్సు కలుగుటకు నేను వరములిచ్చెదను. అందుకు సందేహములేదు.

త్రయాణామపి లోకానాం యేన ఖ్యాతిం గమిష్యతి |
న చ తౌ రామమాసాద్య శక్తౌ స్థాతుం కథంచన ||
న చ తౌ రాఘవాదన్యో హంతుం ఉత్సహతే పుమాన్ |
వీర్యోత్సిక్తౌ హి తౌ పాపౌ కాలపాశవశం గతౌ ||

తా|| దీనివలన ముల్లోకములలో ఈయన ఖ్యాతి పొందును. ఆ మునిని ఎదుర్కొని ఆ రాక్షసులు నిలువజాలరు. శ్రీరాముడు తప్ప వేరు ఎవరూ ఆ రాక్షసులను చంపజాలరు. ఆ రాక్షసులు బలగర్వముతో అనేక పాపకృత్యములను చేసియున్నారు. వారు కాలపాశముయొక్క వశములో నున్నారు.

రామస్య రాజశార్దూల న పర్యాప్తౌ మహాత్మనః |
న చ పుత్ర కృతస్నేహం కర్తుమ్ అర్హసి పార్థివ ||
అహం తే ప్రతిజానామి హతౌ తౌ విద్ధి రాక్షసౌ |
అహం వేద్మి మహాత్మానం రామం సత్యపరాక్రమమ్||
వసిష్ఠోపి మహాతేజా యేచమే తపసి స్థితాః ||
యది తే ధర్మలాభం చ యశశ్చ పరమంభువి |
స్థితం ఇచ్చసి రాజేంద్ర రామం మే దాతుమర్హసి ||
యది హ్యమజ్ఞాం కాకుత్ స్థ దదతే తవ మంత్రిణః |
వసిష్ఠప్రముఖాస్సర్వే తతో రామం విసర్జయ ||

తా|| 'ఓ రాజా ! పుత్త్రవాత్సల్యముచే రాముని శక్తి సామర్థ్యములను తక్కువగా గణింపవద్దు. నేను ప్రతిజ్ఞా పూర్వకముగా చెప్పుచున్నాను. సత్యపరాక్రముగల శ్రీరాముడు తప్పక ఆ రాక్షసులని వధించగలడు. ఈ విషయము నేను ఎఱుంగుదును. మీ పురోహితుడు మహాతేజశ్వి అయిన వశిష్ఠుడు ఎఱుంగును. అదే విధముగా ఇక్కడనున్న తాపసికులు గూడా ఎఱుంగుదురు. ఓ రాజేంద్ర ! ధర్మమును , స్థిరమైన కీర్థి ప్రతిష్ఠలను కోరుకున్నచో శ్రీరాముని నావెంట పంపుము. ఓ రాజా ! నీ మంత్రివర్యులు వశిష్ఠుడు మున్నగు మునీశ్వరులు అంగీకిరించిన పిమ్మటనే శ్రీరాముని నావెంట పంపుము'.

అభిప్రేతం అసంసక్తం ఆత్మజం దాతుమర్హసి |
దశరాత్రం హి యజ్ఞస్య రామం రాజీవలోచనమ్ ||
నాత్యేతి కాలో యజ్ఞస్య యథాsయమ్ మమరాఘవ |
తథాకురుష్వ భద్రం తే మా చ శోకే మనః కృథా ||

తా|| రాజీవ లోచనుడైన నీ పుత్త్రుని పది దినములపాటు యాగ రక్షణార్థమై పంపుము. ఇది నాఅభీష్టము. ఓ రాఘవా ! ఏ మాత్రము విలంబన లేకుండా నా యజ్ఞము సకాలములో పూర్తియగు నటుల చూడుము. నీకు శుభమగుగాక. మనస్సులో శోకము లేకుండుగాక.

ఇత్యేవముక్తా ధర్మాత్మా ధర్మార్థసహితం వచః |
విరరామ మహాతేజా విశ్వామిత్రో మహామునిః |
స తన్నిశమ్య రాజేంద్రో విశ్వామిత్ర వచః శుభమ్ |
శోకం అభ్యగమత్ తీవ్రం వ్యషీదత భయాన్వితః ||
తా||ఈ విధముగా ఆ ధర్మాత్ముడు ధర్మము అర్థము తో గూడియున్న ఆ వచనములను పలికి మిన్నకుండెను. ఆ బ్రహ్మర్షి వచనములను విని ఆ రాజు తీవ్రమైన శోకమునకు గురి అయి భయముతో క్రుంగిపోయెను.

ఇతి హృదయమనోవిదారణం
మునివచనం తదతీవ శుశ్రువాన్|
నరపతిరభవన్మహాన్ మహాత్మా
వ్యధితమనాః ప్రచచాల చాసనాత్ ||

తా|| విశ్వామిత్రుని వచనములు ఆ రాజుయొక్క హృదయమును మనస్సును మిక్కిలి కలచి వేసెను. అప్పుడతడు మిక్కిలి మనస్తాపమునకు గురి అయి తన ఆసనమునందే భయపడిన మనస్సుతో మిక్కిలి చలించిపోయెను.

ఇత్యార్షే శ్రీమద్రామాయణే వాల్మీకీయే ఆదికావ్యే
బాలకాండే ఏకోనవింశ స్సర్గః ||
సమాప్తం ||

|| om tat sat ||